Nếu đã từng dành ít nhất một đêm trong phòng khách sạn, ở nhà bạn bè hoặc bất kỳ nơi nào khác xa nhà, có thể chúng ta đều biết khó khăn như thế nào để có được một giấc ngủ ngon khi không ở trong phòng ngủ của mình. Các nhà khoa học đã tiến hành một thí nghiệm và hóa ra hiện tượng kỳ lạ này có lý giải khoa học.
 
Các nhà khoa học không thực sự biết tại sao cơ thể cần ngủ

Trước khi bắt đầu thử nghiệm, trước tiên hãy trả lời câu hỏi cơ bản - tại sao có thể cần ngủ? Đáng ngạc nhiên là các học giả không thực sự biết chính xác tại sao động vật và con người cần ngủ. Hầu hết các lý thuyết đều đi đến kết luận rằng, trong số nhiều lý do tiềm ẩn khác, giấc ngủ rất quan trọng đối với các tế bào não và sự phục hồi cơ của cơ thể.
Tuy nhiên, cho dù là bất kỳ lý do nào dẫn đến giấc ngủ hay sự ảnh hưởng của giấc ngủ đến cơ thể nhiều như thế nào đây chăng nữa thì giấc ngủ vẫn là một quá trình rất bất tiện về mặt tiến hóa. Bộ não tắt trong vài giờ và khiến động vật không có khả năng nhận biết nguy hiểm và tự bảo vệ. Do đó, các loài động vật như cá voi và cá heo đã phát triển một hệ thống giấc ngủ rất cảnh giác, được gọi là giấc ngủ sóng chậm đơn bán cầu - một quá trình ngủ mà mỗi lần chỉ có một phần não nghỉ ngơi. Và con người cũng đã phát triển một khả năng tương tự.
 
Cơ thể phản ứng với một nơi xa lạ
Hiện tượng khó đi vào giấc ngủ hoặc ngủ không ngon khi ở một nơi xa lạ được gọi là hiệu ứng đêm đầu tiên (First-Night Effect). FNE là một vấn đề phổ biến và là lĩnh vực nghiên cứu của các nhà khoa học nghiên cứu về giấc ngủ. Tuy nhiên, không có sự hiểu biết chung về lý do tại sao FNE xảy ra cho đến khi các nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tại Đại học Brown đã tìm ra nguyên nhân được giải thích một cách khoa học của FNE.
Hóa ra là khi ngủ ở một nơi xa lạ, não nhận định đó là một môi trường nguy hiểm tiềm ẩn và không cho phép cơ thể chìm vào giấc ngủ hoàn toàn. Nói cách khác, con người gặp khó khăn trong giấc ngủ ở một nơi xa lạ vì cũng giống như cá heo, chỉ có một bán cầu não được nghỉ ngơi khi ngủ ở một nơi mới. Yuka Sasaki, một trong những nhà khoa học của Đại học Brown, nói rằng “não người có thể có một hệ thống thu nhỏ giống như những gì cá voi và cá heo có.”
 
Thí nghiệm đã chứng minh sự mất cân bằng của giấc ngủ
Một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Brown đã tuyển chọn 35 tình nguyện viên khỏe mạnh, mời họ dành 2 đêm trong phòng thí nghiệm với khoảng cách giữa các đêm trong tuần và nghiên cứu hoạt động não bộ của họ.
Ở đêm đầu tiên, các nhà khoa học phát hiện ra sự bất đối xứng về độ sâu của giấc ngủ giữa phần não trái và não phải. Bán cầu não trái không ở trạng thái ngủ sâu như bên phải. Nó dễ bị tổn thương và nhạy cảm hơn với những âm thanh lạ (não nhận định có thể đó là mối nguy hiểm). Một tuần sau, trong đêm thứ hai trong phòng thí nghiệm, độ sâu giấc ngủ giữa hai bán cầu cân xứng hơn nhiều.
 
Các nhà nghiên cứu đã chia sẻ cách vượt qua FNE
Mặc dù FNE là một hiện tượng khá thú vị nhưng nó có thể mang lại nhiều rắc rối cho những ai thường xuyên trải nghiệm nó. Thiếu ngủ có thể gây ra các vấn đề như béo phì, cao huyết áp hoặc tiểu đường - tuy nhiên, có cách để cơ thể có thể vượt qua được FNE. Các học giả nói rằng bộ não được huấn luyện để có thể chống lại FNE khi cơ thể trải qua nó thường xuyên. Yuka Sasaki giải thích rằng: Bộ não của con người rất linh hoạt.
Các nhà nghiên cứu về giấc ngủ đã đưa ra một số thủ thuật thực tế giúp vượt qua FNE và ngủ ngon cho dù là ngủ ở đâu. Vì FNE được kết nối với việc ngủ ở một nơi xa lạ, nên mục tiêu là làm cho nơi này giống với phòng ngủ của mình.

• Mang theo thứ gì đó quen thuộc: chiếc gối, bộ đồ ngủ yêu thích hoặc đồ uống nóng thường pha trước khi ngủ.
• Giữ thói quen ngủ bình thường: cố gắng đi ngủ đúng giờ thường đi ngủ và tuân theo các nghi thức thông thường làm ở nhà.
• Làm cho môi trường xung quanh trở nên quen thuộc nhất có thể: ví dụ, cố gắng đặt một phòng khách sạn với cùng kích thước giường ở nhà - nếu ở nhà có giường đôi, sẽ rất khó ngủ khi ngủ trên một giường chiếc.